Wijngebieden

Dogliani

De Dogliani ligt vrij centraal in de Langhe, net ten zuiden van de Barolo. De streek kent een gevarieerd landschap omdat er niet alleen wijn verbouwd wordt, en laat een afwisseling van wijngaarden, akkers, weilanden en bossen zien. Het hart van de streek is het stadje Dogliani, al komt de wijn met deze naam uit een aanzienlijk groter gebied.

De Dogliani is onlosmakelijk verbonden met Ć©Ć©n druif: de Dolcetto. Deze druivensoort is hier al sinds mensenheugenis verbouwd, en volgens velen is de Dogliani ook de beste streek voor de Dolcetto. Het karakter van de wijn is het wel iets anders dan elders: de Dolcetto uit de meer oostelijk gelegen gebieden rond Acqui Terme en Ovada zijn vaak licht van stijl, maar die uit de Dogliani zijn juist stevig en vol, met veel karakter.

Vanaf de jaren ā€™90 zijn er enkele wijnmakers gaan experimenteren met het maken van een houtgerijpte versie van de Dolcetto, die traditioneel alleen op inox rijpt. Dit bleek een groot succes en de wijn bleek een onvermoed groot potentieel te hebben. De progressie in kwaliteit van deze Superiore werd bevestigd met de toekenning van de DOCG status enkele jaren geleden. De Dolceto di Dogliani Superiore DOCG wordt ook simpelweg als Dogliani DOCG afgekort.

 

Langhe

kaartje langhe en roeroDe Langhe vormt samen met de Monferrato en de Roero het hart van Piemonte. Het is het belangrijkste herkomstgebied van de culinaire traditie van Piemonte, de wereldberoemde piemontese keuken. Belangrijke rol speelt daarin de beroemde piemontese witte truffel (Tuber magnatum), die vrijwel alleen in de Langhe gevonden wordt en zeer gewild is vanwege zijn verfijnde smaak. De belangrijkste stad van de Langhe is Alba en dat is dan ook het centrum van de truffelhandel.

De Langhe bevat daarnaast enkele van de belangrijkste en bekendste wijngebieden van ItaliĆ«, zoals de Barolo en de Barbaresco. Buiten deze is ook de Dogliani een belangrijke wijnstreek, en zijn er diverse DOCG en DOC wijnen die uit (vrijwel) de hele Langhe mogen komen. De belangrijkste appellatie voor rode wijn is de Barbera dā€™Alba DOC, waaronder ook zeer grootse wijnen gemaakt worden.

Andere belangrijke rode wijnen zijn de Nebbiolo dā€™Alba DOC, de Langhe Nebbiolo DOC, Dolcetto dā€™Alba DOC en Dolcetto dā€™Acqui DOC. Voor witte wijnen is met name de Langhe Favorita DOC belangrijk. De laatste jaren is ook de Langhe Arneis in opkomst: de eisen hiervoor zijn wat lager dan voor de Roero Arneis. Er wordt door met name wat grotere wijnhuizen Arneis gemaakt van druiven die niet zelf verbouwd worden maar in de Roero gekocht.

Voor mousserende Spumante gemaakt volgens de Metodo Classico is er nog de Langhe DOCG. Deze geldt echter alleen voor wijn van hoofdzakelijk allochtone druivenrassen Pinot Noir en Chardonnay, die op grote schaal zijn aangeplant voor het maken van mousserende wijn.

De westelijk-zuidwestelijke punt van de Langhe, in de omgeving van de stad MondovĆ­, wordt ook wel de Langhe Monregalesi genoemd. Hier wordt traditioneel Dolcetto verbouwd en was tot 2011 een eigen DOC, maar is vanwege de beperkte productie samengevoegd met de Dogliani.

De Langhe is overigens niet alleen zeer aantrekkelijk vanwege de wijngebieden, het kent ook een bijzonder mooi en afwisselend landschap. Het wordt daarom ook wel het ā€œToscana della Nordā€ oftewel het Toscane van het Noorden genoemd. Net zo mooi maar een stuk dichterbij. En veel minder toeristisch, want de Langhe is nog steeds niet ontdekt door het grote publiek. Het toerisme is kleinschalig en nog vooral gericht op enogastronomische reizen.



 

Piemonte

Piemonte is een streek in noordwest Italie die in het westen grenst aan Frankrijk en ten noorden aan Zwitserland; aan de zuidkant wordt het begrenst door de Ligurische kuststreek en aan de oostkant aan Lombardije.

In het noordelijke en westelijke deel liggen de Alpen, en daar wordt geen wijn verbouwd. De wijngebieden van Piemonte liggen voornamelijk in de uitlopers de Appenijnen, het gebergte dat in Italie van noord naar zuid loopt. De belangrijkste wijngebieden, de Langhe, de Roero en de Monferrato, zijn daar te vinden. Enkele kleinere wijngebieden zijn te vinden ten noordwesten van Turijn en in het noorden van Piemonte, ten zuidwesten van de grote meren.

Piemonte is het beste wijngebied van ItaliĆ«, nog meer dan Toscane en de andere Italiaanse wijngebieden. Er komen een aantal van de allerbeste wijnen van ItaliĆ« (en zelfs: ter wereld) vandaan. Piemonte heeft, terwijl het qua omvang maar het 5e wijngebied van ItaliĆ« is, wel het hoogste aantal DOCā€™s en DOCGā€™s van ItaliĆ«: maar liefst 18 DOCGā€™s en 41 DOCā€™s! Piemonte kent daarbij een zeer grote variatie in duivensoorten en typen wijn: er zijn naar schatting nog zoā€™n 200 autochtone druivensoorten aanwezig, waarvan er een vijftigtal nog verbouwd wordt voor wijn. In de commerciĆ«le wijnbouw zijn zoā€™n 15 druivensoorten belangrijk.

De wijnbouw is in Piemonte nog relatief kleinschalig gebleven, mede als gevolg van het afwisselende landschap met heuvels en dalen: grote wijnhuizen van vele honderden hectaren groot zijn hier nauwelijks ontstaan. Daardoor zijn er nog veel kleine familiebedrijven, waar kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit. Zo wordt er bij die bedrijven in de regel nog handmatig geoogst, en is een opvallend groot percentage van de wijnbouwers de afgelopen jaren al overgestapt op een vorm van duurzame landbouw (al dan niet biologisch gecertificeerd of biodynamisch). Traditioneel worden de wijnen ook in de eigen kelder gebotteld, zodat de wijn niet in tankwagens getransporteerd hoeft te worden. Wel zal duidelijk worden dat deze werkwijze kostneverhogend werkt, en de (goede) wijnen uit Piemonte zijn dan ook gemiddeld iets duurder.

De kwaliteitswijnen uit Piemonte zijn vaak nog redelijk traditioneel gevinifieerd en vrij klassiek van stijl, met frisse zuren, mooie fruitigheid, soms met tannines en vaak een licht bittertje. Dit in tegensteling tot de zware, lobbige, zoete en kunstmatig aangezuurde wijnen met veel overrijp fruit, zoals ze vooral uit de Nieuwe Wereld nog wel eens wilen komen. Dat er aan de elegante en complexe Piemontese wijnen na de eerste indruk vaak meer te ontdekken en te genieten valt, wordt gelukkig door steeds meer consumenten herkend en gewaardeerd.

Dat Piemonte zulke goede wijnen produceert komt door een combinatie van ligging / klimaat en ondergrond. De beste wijnen ter wereld komen uit de voor wijnbouw koudere klimaten (ā€œcold climatsā€), en dankzij de temperende invloed van de zee en de Alpen heerst er een gematigd warm klimaat dat niet te droog is. Dankzij de hoogteligging van de heuvels koelt het in de zomer ā€™s nachts ook nog goed af, wat belangrijk is voor de rijping en smaakontwikkeling van de druiven. Dor de zuidelijke ligging is het in Piemonte wel altijd warm genoeg om de druiven goed rijp te krijgen, een probleem dat in noordelijkere wijngebieden van Europa zoals Nederland, noord-Duitsland en noordelijk Frankrijk in koude jaren wel speelt.
Dankzij het gunstige klimaat, de glooiende heuvels en de vaak mineraalrijke, kalkrijke bodem zijn de omstandigheden in Piemonte optimaal voor wijnbouw.

Binnen Piemonte zijn de belangrijkste wijngebieden voor rode wijn de Barolo, de Barbaresco en de Roero voor wijn van de Nebbiolo druif, en in mindere mate Gattinara en Ghemme. Voor wijn de Barbera druif zijn dit de Roero, de Langhe (de Barbera dā€™Alba), de Monferrato (met de Barbera dā€™Asti en de Monferrato) de belangrijkste. De derde belangrijke druif voor rode wijn is de Dolcetto, die belangrijk is in de omgeving van Ovada en Acqui Terme en ook in de Barolo en Barbaresco veel staat aangeplant, maar belangrijker nog is de Dolcettoā€™s uit de Dogliani.
Voor witte wijnen zijn dit Roero voor wijn van de Arneis en Favorita, de Monferrato voor spumante (mousserend) en zoete wijn van de Moscato, en Gavi voor wijn van de Cortese.

Voor meer uitgebreide informatie over Piemonte en de wijnen die daar gemaakt wordt verwezen naar:

  • - ā€œPiemonte - Wine and Travel Atlasā€ van Paul Balke. Zeer uitgebreide informatie, ook over aanverwante zaken en met beknopte toeristische info, en met goed leesbare kaarten.
  • - ā€œPiemonte naar ieders smaakā€ van Gido van Imschoot. Geeft een meer persoonlijke impressie, waarbij vooral de schitterende fotografie opvalt. Helaas mist wel een paar goede kaarten.

Het schitterend uitgegeven (Engelstalige) ā€œPiemonteā€¦noblewoman of Wineā€ van Andrea Zanfi geeft daarnaast een aantal interessante portretten van de belangrijkste wijnmakers van Piemonte.


 

Gavi

De Gavi streek ligt aan de oostkant van Piemonte en is genoemd naar het dorpje Gavi, maar het gebied waar deze wiojn gemaakt wordt ligt ook verspreid over 9 buurgemeenten. Het gebied staat vooral bekend om zijn frisse en delicate witte wijnen, maar op kleine schaal worden er ook rode druiven verbouwd zoals Barbera en allochtonen zoals Carbernet en Merlot, waar ook uitstekende wijnen mee gemaakt worden.

De witte Gavi is een klassieke begeleider van lichte visgerechten en schaal- en schelpdieren. De betere Gavi crus hebben enig bewaarpotentieel en kunnen enkele jaren ouderen, maar veel liefhebbers houden van nog langer gerijpte Gavi.

Het hoge gemiddelde kwaliteitsniveau is bevestigd door de toekenning van de DOCG, waarbij binnen de Gavi DOCG de wijnen uit de gemeente Gavi de naam ā€œGavi del Commune di Gaviā€, ook wel ā€œGavi di Gaviā€ genoemd. De DOCG geldt alleen voor witte wijn en is 100% van de Cortese druif. Deze druif kenmerkt zich door lage aromatische graad en vrij veel zuren, waardoor je verfijnde en delicate wijnen krijgt.

Er is al jaren geleden ook bedacht dat hij met deze karakteristieken ook zeer geschikt is voor het maken van mousserende wijn, met name met de Metodo Classico (klassieke 2e vergisting op de fles). Deze mogen gebotteld worden onder Gavi DOCG Frizzante en de betere wijnen kunnen zich zeker meten met goede Champagnes en vergelijkbare schuimwijnen.
Eventuele rode wijnen uit deze streek vallen (mits voldoend aan de eisen) onder de Monferrato Rosso DOC.

 

Colli Tortonesi

De Colli Tortonesi is het wijngebied in de heuvels ten oosten van de stad Tortona, in het (noord)oosten van Piemonte. Het is een qua bekendheid en productie vrij onbeduidend gebied, maar daarom niet minder interessant. Dat is dan vooral vanwege de witte wijnen van de Timorasso druif.

De Timorasso was bijna verdwenen uit de Colli Tortonesi. Deze was vervangen door de Cortese druif, waar vooral Gavi internationaal faam mee maakte en die makkelijker te verbouwen is en zelfs een iets hogere opbrengst geeft. Daarnaast ondervonden de witte wijnen veel concurrentie van de Roero Arneis, die binnen Italiƫ zeer populair werd.
Maar de Timorasso is weer herontdekt omdat hij zeer interessante wijnen oplevert.

Daarnaast worden er in de Colli Tortonesi ook een groot aantal andere druivensoorten verbouwd, waar uitstekende wijnen mee gemaakt worden. Witte wijnen worden er ook van de Favorita en vooral de Cortese gemaakt, en zoete wijn van de Moscato.

Rode wijnen worden o.a. van de Dolcetto en Nebbiolo gemaakt, maar vooral ook van de Barbera en de Croatina. Vooral die laatste is vrij kenmerkend voor deze streek, want niet op veel andere plaatsen in Piemonte verbouwd, en geeft interessante, fruitige en stevige wijnen.


 
Meer artikelen...