Wijngebieden

Barbaresco

kaart BarbarescoDe Barbaresco ligt op de rechter oever van de rivier de Tanaro, net ten oosten van de stad Alba. Het is een relatief kleine streek, dat wel een zeer hoog percentage wijngaarden kent. De belangrijkste dorpen zijn Barbaresco, Neive en Treiso.

De wijn uit de streek wordt ook wel gezien als ‘het kleine broertje van de Barolo’, maar die benaming doet geen recht aan de kwaliteiten van dit wijngebied. Want hoewel wijnen uit de Barbaresco mischien iets anders van karakter zijn, zijn ze zeker niet per definitie minder dan die uit de Barolo! Niet voor niets komt de allerbeste wijn(maker) van Italië uit de Barbaresco: (Angelo) Gaja.

Als gesproken wordt over wijn uit dit gebied wordt de Barbaresco DOCG bedoeld, gemaakt van de Nebbiolo druif. Qua stijl hebben de Barbaresco’s wel wat overeenkomsten met de Nebbiolo crus uit de Roero, omdat ook in de Barbaresco wat meer zand in de ondergrond zit. Ook de Barbaresco hoeft minder lang gerijpt worden dan de Barolo, namelijk maar 26 maanden waarvan 9 maanden op hout. De Barbaresco is daardoor vaak iets lichter en eleganter van stijl dan Barolo, en ook wat sneller op dronk (al blijven het bewaarwijnen).

Ook in de Barbaresco staan andere druivenstokken aangeplant op de minder warme hellingen, vooral Dolcetto en Barbera. Van deze druivensoorten maken de beste wijnhuizen uit het gebied ook zeer mooie wijnen, die zeer de moeite waard zijn en het voordeel hebben dat ze wel (snel) op dronk zijn.

 

Barolo

De Barolo is ongetwijfeld het bekendste wijngebied van Piemonte en misschien wel van heel Italië. Dit komt door de grootse wijnen die hier al sinds de 19e eeuw van de Nebbiolo druif gemaakt worden, en die vooral bekend zijn om hun enorme ouderingspotentieel: de crus van de beste wijnhuizen kunnen rustig 50 jaar of meer ouderen.

Veel wijnliefhebbers zweren bij het bouqbarolouet dat ontstaat bij zo’n lange flesrijping. Of sowieso het bijzondere karakter van de Barolo, met smaakelementen als aarde, paddestoelen en teer naast rood fruit, viooltjes en rozenblaadjes. Barolo is zeker geen allemansvriend en ook geen makkelijke wijn om te drinken: zeker jong kunnen de tannines erg stevig zijn. Het is wel een enorm intense wijn met complexiteit, kracht en lengte.

Het gebied kent maar een DOCG, de Barolo DOCG. Het hart van het Barolo gebied is het dorpje La Morra, al komt de wijn ook uit een gebied dat zich uitstrekt over 10 omliggende gemeenten. Alleen van druiven van binnen de DOCG aangewezen wijngaarden mag zich Barolo noemen, en dat is maar een beperkt deel van het totale wijnareaal. De wijn moet minimaal 3 jaar gerijpt zijn, waarvan minimaal 2 jaar op hout (eiken of kastanje). Klassiek is de houtrijping op zogenaamde “botte grande”, grote foeders van meestal zo’n 5.000 liter. In sommige goede jaren kunnen crus de toevoeging “Riserva” krijgen; de wijn moet dan minimaal 5 jaar rijpen.

De afgelopen decennia was onder een flink deel van de producenten een duidelijke trend zichtbaar naar een andere stijl, waarbij de wijn op barriques (normale vaten) gerijpt wordt. Vaak is de vinificatie dan ook anders: in plaats van een lange inweking van de schillen van wel 28 dagen wordt dan gekozen voor een korte, intensieve maceratie, vaak gecombineerd met de inzet van rotomacerators en hogere temperaturen. De moderne Barolo’s zijn fruitigere wijnen die minder jaren rijping op fles nodig hebben, maar volgens sommige liefhebbers uiteindelijk na lange rijping wel iets minder mooi zijn dan de klassieke stijl Barolo kan worden.

De beste delen van het Barolo zijn zo'n 30 jaar geleden door Renato Ratti in kaart gebracht, plus de algemene karakteristiek van de wijnen die daar vandaan komen. Deze worden namelijk voor een aanzienlijk deel bepaald door de samenstelling van de bodem. Als gevolg van de geologische situatie is die in het zuidoosten anders dan in het noordwesten. In beide gebieden komen top-wijngaarden voor die de allerbeste wijnen kunnen voortbrengen. Met name deze delen zijn zeer gewild onder wijnmakers, en de hellingen zijn dan ook vaak onderverdeeld in kleine wijngaarden die verdeeld zijn onder meerdere wijnhuizen. Hiervan zijn dan ook gedetailleerde kaarten gemaakt.

Alhoewel de Barolo grootse wijnen voorbrengt die tot de absolute wereldtop behoren, heeft deze een smaakkarakteristiek die niet iedereen zal bevallen. Daarnaast worden er helaas ook wijnen van zeer matige kwaliteit gemaakt (van minder gunstig gelegen wijngaarden) die ook onder de naam Barolo gebotteld mogen worden. Die vaak met veel bombarie als ‘superaanbiedingen’ geadverteerd worden. Maar voor een winkelprijs onder ca 25,- is echt geen goede Barolo te kopen – dus wees gewaarschuwd tegen teleurstellingen!

De goede producenten in de Barolo hebben op die hellingen met minder gunstige expositie soorten aangeplant die minder moeilijk rijpen, zoals Barbera en Dolcetto. Hiervan maken ze vaak bijzonder mooie wijnen die zeker zo interessant zijn, zowel qua prijs als qua smaak.

 

Roero

Kaart Roero

De Roero is een van de belangrijkste wijngebieden van Piemonte en ligt ten noorden van Alba, op de linker oever van de rivier de Tanaro. In de Roero komen jongere en vooral zandigere afzettingen en gesteenten voor, die relatief gemakkelijk verweren en eroderen. De streek wordt daardoor gekenmerkt door glooiende, lage heuvels en brede dalen.

De Roero staat niet alleen bekend om de wijnen die er geproduceerd worden, maar ook om de vele groenten en vooral fruit dat er verbouwd wordt. Beroemd zijn vooral de peren en perziken uit de Roero. Maar goede agrarische producten en culinaire cultuur zijn sowieso belangrijk: niet voor niets is de hoofdstad van de Roero ook de “geboorteplaats” van de internationale Slow Food beweging, die wereldwijd de verantwoorde voedselproductie en culinaire cultuur promoot en verdedigt.

De zandige ondergrDetailkaart Roeroond heeft niet alleen het landschap gevormd, maar drukt ook een belangrijke stempel op de wijnen die er gemaakt worden. De wijnen van deze zandige bodems zijn over het algemeen verfijnder en lichter van stijl, en daardoor vaak wat eleganter dan die uit andere gebieden. De tannines zijn ook fijner en minder hard, waardoor de wijnen sneller op dronk komen en minder lang hoeven lageren.

De beste wijnen komen van de wijngaarden op de hellingen die min of meer op het zuiden gericfoto Roccheht zijn, en tegen de vrij steile rotsformaties aan liggen: de Rocche genoemd. Deze zone met ruggen loopt dwars door de Roero. Op sommige plaatsen zijn hier door de erosie van beekjes steile, soms zelfs onbegaanbare kloven en dalen ontstaan. Die zijn een toevluchtsoord voor plant en dier en dit geeft een bijdrage aan de biodiversiteit van het gebied.

De Roero kent 2 DOCG’s: de witte Roero Arneis DOCG die van 100% Arneis wordt gemaakt, en de rode Roero DOCG. Deze laatste wordt van minimaal 95% Nebbiolo gemaakt: traditioneel werd er een beetje Arneis aan de wijn toegevoegd om die wat zachter te maken, vandaar dat het  nog steeds is toegestaan om maximaal 5% van deze druif tLanghe en Roerooe te voegen; van andere druivensoorten mag maximaal 3% toegevoegd. Om aan de eisen van de DOCG te voldoen moet de wijn minimaal 20 maanden rijpen waarvan minimaal 6 op hout. De Roero Riserva moet minimaal 32 maanden rijpen.

De top crus Roero Riserva DOCG van de beste wijnhuizen uit de streek kunnen zich qua niveau tegenwoordig meten met vele topwijnen uit de naastgelegen en veel bekendere Barolo en Barbaresco. Ze zijn daarbij meestal toegankelijker en (nog steeds) gunstiger geprijsd.

Naast de wijnen van de Nebiolo worden er ook door sommige producenten grootse wijnen van de Barbera gemaakt, de andere belangrijke druif uit Piemonte. Dit zijn volle, kruidige wijnen met de voor Barbera kenmerkende fruitigheid, maar met de voor de Roero kenmerkende verfijning en elegantie.

Andere wijnen uit deze streek zijn o.a. witte wijn van de Favorita druif, die ook goed gedijt op de zandige hellingen; en de rode wijnen van de Brachetto, waar zowel droge als zoete wijn van gemaakt wordt. Een bijzondere versie van de zoete variant is een licht mousserende wijn van gedeeltelijk gefermenteerde most (maar 5 a 6% alcohol), die hier “Birbet” genoemd wordt

 

Monferrato

De Monferrato is een vrij groot gebied, dat samen met de Langhe en de Roero het hart van Piemonte vormt. Het bestaat uit de provincie Asti en ene deel van Alessandria, maar de laatste stad ligt niet meer binnen de Monferrato; de belangrijkste stad is daarmee Asti. Andere belangrijke steden zijn Acqui Terme en Ovada.

Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen de Bassa Monferrato (de lage vlakte in het noorden), de Monferrato Astigiano (rond Asti) en de Alta Monferrato (hoge gelegen zuidelijke deel)
Uit de streek komen diverse typen wijnen, en er komen ook diverse DOCG’s vandaan. Het bekendst zijn wel de Asti Spumante DOCG, een meestal halfzoete mousserende wijn. En de Moscato d’Asti DOCG, een licht mousserende wijn van gedeeltelijk gefermenteerde most met een laag alcoholgehalte (meestal zo’n 5-7 %). Beide wijnen worden van 100% moscato druiven gemaakt, een aromatische witte druivensoort.

Van de rode wijnen is de Barbera d’Asti Superiore DOCG de belangrijkste, maar er worden diverse andere rode wijnen van niveau gemaakt: Barbera del Monferrato Superiore DOCG, Dolcetto d’Ovada Superiore DOCG en de Ruche di Castagnole Monferrato DOCG. Verder zijn bekend de rode dessertwijnen van de Brachetto d’Acqui DOCG.

Er zijn diverse andere autochtone druivensoorten aangeplant in de Monferrato, waarvan goede en interessante wijnen worden gemaakt en die vaak ook de DOC status hebben gekregen, zoals de Ruche, de Grignolino, de Freisa en de Malvasia.